W przypadku zawierania umów w oparciu o różne porządku prawne, istotne jest dostrzeganie różnic w konsekwencjach ich zawarcia. W szczególności, jeżeli nabywany przez nas towar lub usługa ma dla nas kluczowe znaczenie. Jedną z takich różnic jest nabycie praw autorskich zgodnie z instytucją „work made for hire”, która obowiązuje w prawie amerykańskim.
Work made for hire – zasady nabycia praw autorskich
Konstrukcja “work made for hire” jest znana w USA od dawna – została ona objęta regulacją amerykańskiego Copyright Act z 1909 r. To rozwiązanie prawne dotyczy nabycia praw autorskich przez podmiot, który zatrudnia pracownika albo zleca wykonanie prac, które skutkują stworzeniem utworu. Zgodnie z aktualnymi regulacjami amerykańskimi mamy z nią do czynienia jeżeli:
1) dzieło zostało stworzone przez pracownika w ramach stosunku pracy; albo
2) dzieło powstało na specjalne zlecenie i strony w formie pisemnej uzgodniły, że dzieło ma być uznane za “work made fore hire”.
W przypadku uznania dzieła za ww. utwór “pracowniczy”, pracodawca lub inna osoba, dla której dzieło zostało wykonane, jest uważana za autora. Dodatkowym warunkiem uznania za “work made for hire” jest, aby strony wyraźnie nie postanowiły inaczej w umowie zawartej w formie pisemnej (o formie pisemnej w USA więcej tutaj: https://www.prawo-it.pl/2022/06/13/podpis-elektroniczny-forma-pisemna-usa/). Jeżeli tego nie zrobią, pracodawca albo zleceniodawca posiada wszystkie prawa objęte przez copyright.
Polskie prawo autorskie vs prawo autorskie amerykańskie
Wnioski przedstawione powyżej pokazują najistotniejszą różnicę między polskimi a amerykańskimi regulacjami. Prawo amerykańskie pozwala na uznanie za autora zamawiającego albo pracodawcy. W związku z tym często prawo amerykańskie za autora uznaje osobę prawną. Zgodnie z polskim prawem autorskim twórcą jest zawsze osoba fizyczna, gdyż tylko konkretna osoba może stworzyć utwór w rozumieniu prawa autorskiego.
Określenie pracodawcy albo zamawiającego autorem jest najprostszym sposobem zabezpieczenia jego interesów majątkowych. Ewentualne przeniesienie praw autorskich przez wykonawcę albo pracownika (nawet automatycznie – ustawowo) nie chroniłoby interesów pracodawcy/zamawiającego w taki sam sposób. Przeniesienie praw autorskich według systemu amerykańskiego następuje zwykle na określony czas, po upływie którego prawa wracają do twórcy.
Warto również zwrócić uwagę, że nabycie praw autorskich w ramach konstrukcji “work made for hire” jest nabyciem pierwotnym. To oznacza, że copyrights od samego początku przysługują zamawiającemu/pracodawcy. Kwestią wartą uwzględnienia przy zawieraniu w umowie ww. konstrukcji prawnej jest także zagadnienie praw osobistych (moral rights). Zgodnie z regulacjami amerykańskimi, osobiste prawa autorskie nie mogą być przeniesione, ale można się ich zrzec (can be waived).
Podsumowanie
Regulacje amerykańskiego utworu “pracowniczego” zawierają istotne odmienności wobec polskiego oraz kontynentalnego prawa autorskiego. Gdy zawieramy umowę z kontrahentem z USA warto jest zwrócić uwagę na te różnice. W szczególności, jeżeli naszym zadaniem jest stworzenie IP, a kontrahent wymaga, aby każda z osób (np. podwykonawcy, kontraktorzy) zaangażowana w tworzenie IP stosowała się do zasad „work made for hire”.
W przypadku pytań – proszę o kontakt: kontakt@mijal.legal
